Chlorheksydyna – co to jest? Charakterystyka i zastosowanie chlorheksydyny
W preparatach przeznaczonych do pielęgnacji oraz ochrony jamy ustnej obecnych jest wiele substancji o pozytywnym działaniu. Jedną z nich jest właśnie chlorheksydyna. Czym właściwie jest i jak działa? Gdzie znajduje swoje zastosowanie? Czy istnieją przeciwwskazania do korzystania z chlorheksydyny?
Chlorheksydyna – co to jest i jak działa?
Chlorheksydyna to organiczny związek chemiczny i syntetyczny antyseptyk, pochodna biguanidu. Została wynaleziona w latach 50. ubiegłego wieku podczas pracy nad lekami przeciwko malarii. Stosuje się ją pod postacią glukonianu lub octanu. Silnie działa na bakterie Gram-dodatnie, a nieco słabiej na bakterie Gram-ujemne. Chlorheksydyna posiada właściwości odkażające, przeciwgrzybicze oraz przeciwpróchnicze. Jej ważnym zadaniem jest likwidacja pierwotniaków, wirusów i drożdżaków, a jest to możliwe poprzez uszkadzanie ich błon komórkowych. Ponadto redukuje ilość płytki bakteryjnej oraz bierze udział w odbudowie zdrowej tkanki dziąseł.
Chlorheksydyna ma niewielką toksyczność i jest wydalana przez nerki w niezmienionej postaci. W jamie ustnej utrzymuje się około ośmiu godzin, w ślinie natomiast – dwanaście. Ma również zdolność do wiązania się z białkami w tkankach ludzkich, m.in. w skórze i błonie śluzowej.
Przeciwbakteryjne działanie chlorheksydyny opiera się na niszczeniu błony komórkowej bakterii. Jak wspomniano wcześniej, opisywana substancja działa bakteriobójczo na bakterie Gram-dodatnie, bakterie Gram-ujemne, a także na inne wirusy, np. HIV, opryszczki ludzkiej, grypy czy cytomegalii. Nie robi wrażenia na prątkach kwasoopornych, przetrwalnikach bakterii oraz niektórych szczepach pałeczki Pseudomonas i Proteus. W roztworze z alkoholem zwiększa swoją aktywność.
Chlorheksydyna – zastosowanie
Oto lista środków, w których może występować chlorheksydyna:
- płyny do odkażania skóry
- płyny do odkażania pola operacyjnego
- środki weterynaryjne do leczenia przyzębia u psów i kotów
- w połączeniu z witaminą C (w postaci tabletek do ssania) – na zapalenie gardła
- w połączeniu z benzokainą (w postaci tabletek do ssania) – na afty, zapalenia gardła
i jamy ustnej - płyny dezynfekcyjne do higienicznego i chirurgicznego mycia ciała
- płyny stosowane do przepłukiwania pęcherza moczowego oraz w zabiegach ginekologicznych
- żele stomatologiczne, stosowane przy otarciach błony śluzowej, stanach zapalnych jamy ustnej, po zabiegach chirurgiczno-stomatologicznych itd.
- w połączeniu z deksapantenolem – do leczenia i odkażania ran, zadrapań, oparzeń oraz w stanach zapalnych skóry
- w połączeniu z lidokainą (w formie tabletek do ssania, żeli i aerozoli) – działa odkażająco i przeciwbólowo na stany zapalne jamy ustnej oraz gardła
- w połączeniu z wyciągiem z szałwii jako żel do stosowania w jamie ustnej
o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych - płyny do płukania jamy ustnej, które przeciwdziałają próchnicy, stanom zapalnym
w obrębie jamy ustnej, zapaleniu kości wyrostka zębodołowego, paradontozie, aftom, podrażnieniom po zabiegach chirurgicznych itd.
Chlorheksydyna – przeciwwskazania
Przeciwwskazania do stosowania chlorheksydyny dotyczą:
- reakcji alergicznej
- karmienia piersią
- zabiegów otolaryngologicznych
- zabiegów w obrębie OUN, przy kontakcie z płynem mózgowo-rdzeniowym.
Reakcja alergiczna na chlorheksydynę objawia się trudnościami z oddychaniem, a także intensywną wysypką. W takich przypadkach należy szybko podać lek antyhistaminowy. Przy stosowaniu preparatów z chlorheksydyną należy zachować szczególną ostrożność i nie narażać swoich oczu na kontakt z tą substancją.
